Barok i Rokoko w Niemczech

Ośrodkami, z których promieniowała kultura i sztuka w XVII i XVIII w., były: na północy Berlina oraz miasta Hanzy, na południu Monachium, Drezno i Wiedeń. Miasta te oddziaływały silnie na całe terytorium Niemiec, które nie stanowiły jeszcze wówczas jednolitego organizmu państwowego. Istniały również na terenach niemieckich inne obce wpływy, jak np. Flandrii i Holandii oraz poprzez miasta Hanzy - Anglii, zwłaszcza w okresie rozkwitu meblarstwa angielskiego, który przypadł na połowę XVIII w. Pomimo tych wpływów poszczególne ośrodki niemieckie stworzyły jednak własny charakter wnętrza mieszkalnego i własne typy mebli, tak że możemy mówić o niemieckim baroku i niemieckim rokoko, a w poszczególnych przypadkach, wybitnych dzieł architektury lub mebli, przywiązujemy nawet do nich nazwę regionu czy też miasta. Mówimy więc o mieście bawarskiego baroku - Würzburgu lub Dreźnie, jako stolicy saskiego rokoka. Barok i rokoko w Niemczech stanowią jeden nieprzerwany ciąg rozwojowy. Wprawdzie różnice miedzy architektura barokową i rokokową są znaczne, jednocześnie jednak w wielu przypadkach widzimy nakładanie się cech obu stylów, co zwłaszcza uwidacznia się silnie we wnętrzach siedzib mieszkalnych oraz w meblach. Odrębne cechy architektury poszczególnych ośrodków wynikały z różnic klimatycznych północnych i południowych regionów, ze stosowania różnych materiałów oraz z sąsiedztwa z różnymi krajami, w których architektura osiągnęła wysoki stopień doskonałości. Wpływy włoskie dominowały na dworach państw katolickich, np. w Polsce, natomiast wszystkie dwory niemieckie opanowały w XVIII w. wpływy francuskie, przy czym najsilniej oddziałały one na dwór saski w czasach panowania Augustów. Na dworach książęcych pełno było w tych czasach artystów obcego pochodzenia, z których cześć asymilowała się silnie oddziaływała na artystów miejscowych. Obok nich, nowości stylowe z obcych dworów przywozili wojażujących książęta, dworzanie oraz miejscowi artyści, udający się sumptem księcia a granicę na studia bądź po prostu po zakup przedmiotów sztuki do urządzenia wnętrz. Oczywiscie w dalszym ciągu przyczyniały się znacznie do przeszczepienia obcej sztuki wędrówki rzemieślników, obowiązujące jeszcze w cechach w XVII i XVIII w. Niemieccy rzemieślnicy mieli w Europie pinie uczciwych i rzetelnych fachowców, toteż nawet wśród ebenistów francuskich znajdowali chętnych mistrzów, którzy chcieli ich u siebie zatrudnić.

Chodniki sznurkowe - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

Jeżeli chodzi o obcych artystów na dworach niemieckich, w czasach baroku przeważali Włosi i Holendrzy, a w czasach rokoka - Francuzi, choć włoska kolonia artystyczna też nie była pozbawiona wpływów. Artyści reprezentowali różne specjalności; przeważali architekci i malarze, obok nich występowali rzeźbiarze i snycerze, złotnicy i cyzelerzy. Dużą rolę w organizacji ruchu budowlanego odgrywali sami panujący, z których imieniem, podobnie jak we Francji, łączy się do dziś styl epoki i określonego regionu. Tajemnicze groty, skały i muszle, kolorowe półszlachetne kamienie użyte do ozdób, charakteryzują motywy stosowane w barokowych wnętrzach pałaców. Rokoko zmiękcza te efekty, stosuje kolorową porcelanę, fajans i szkło, spłaszcza ściany i wygładza je przez odrzucenie klasycznych motywów kolumn, pilastrów i gzymsów. barok niemiecki oddalił się od swego prototypu włoskiego, a rokoko niemieckie zdynamizowało francuskie formy, czyniąc je często grubymi, prymitywnymi i ciężkimi, a jednocześnie bardzo niespokojnymi, choć nie pozbawionymi mistrzostwami kompozycji. Brak niemiecki cechowała jedność form wnętrza z architektura zewnętrzną, przez nawiązywanie we wnętrzu do plastyki i rozczłonkowania elewacji. Rokoko stworzyło ruchliwą kompozycję wnętrza, przy spokojnej, rzeczowej elewacji. Barokowe rezydencje były marzeniem każdego z książąt panujących w niemieckich państewkach. Skalą odbiegły one do Wersalu, który był niedoścignionym wzorem. Natomiast we wnętrzach usiłowano rywalizować z wnętrzami francuskich pałaców, bądź włoskich willi, niezwykłością wystroju architektonicznego, oddalając się tym samym od właściwego Francji klasycyzowania. Niemieckie wnętrza barokowe powstawały przeważnie z okazji pzrebudowy pałaców już istniejących bądź odbudowanych po pożarach, od których w tych niespokojnych czasach niełatwo się było uchronić. Wnętrz barokowych powstało jednak stosunkowo mało w porównaniu z późniejszymi rokokowymi, w których artyści znaleźli wyjątkowe pole do popisu. Na ogół rezydencję z czasów baroku nazywane są zamkami, ze względu na ich budowę jeszcze w epoce renesansu. w okresie rokoka rozwinęła się zamiłowanie do sfer dworskich do założeń zw. maison de plaisance, składających się z małych pałacyków, pawilonów przypominających chińskie pagody, mostków, pergoli itp. przykładami takich założeń są: Potsdam Fryderyka wielkiego i pałac w Pillnitz.

Obszywanie chodników dywanów - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

źródło: materiały książka: S. Sienicki – Wnętrza mieszkalne