Renesansowe meble francuskie

W ciągu całego okresu przekształceń form renesansu występują wyraźne różnice między meblami północy i południa Francji. W wczesnych formach ornament renesansowy, nałożony na szkielet gotycki, tworzy jednolita kompozycję mebli, których proporcje i podziały odpowiadają porządkom klasycznym; w późnym renesansie meble stają się manieryczne, pełne mitologicznych alegorii z motywami chimer, satyrów, masek itp.; będąc charakterystycznymi formami renesansu francuskiego, różnią się one zasadniczo od form baroku panującego wówczas w Italli. Znamienne dla mebli, a także boazerii francuskich były wszelkiego rodzaju renesansowe tarcze i znaki herbowe: klasyczna litera F z jedynką rzymską - króla Franciszka I, litera H z dwójką, bądź spleciona z dwoma półksiężycami Diany, trzy księżyce razem splecione, lilie burbońskie i inne emblematy królewski. Podobne motywy herbowe stosowano i w meblach należących do wybitnych rodzin magnackich. Motywy występujące w meblach północy i południa są te same, różnią się jednak wyraźnie swym charakterem. Meble północne mają formy czyste w linii i proste w konstrukcji, o wysmukłych proporcjach i o wyraźnym rysunku rzeźby, stosowanej z dużym umiarem. Ośrodkiem twórczości na północy była prowincja Ile-de-France, a przedstawicielem artystów północy był Jean Goujon, twórca detalu renesansowego. Meble południa mają formy pełne, o fantazyjnych profilach i rzeźbie pokrywającej każdą wolną płaszczyznę, nie tylko płycin, ale i elementów szkieletu; ozdobione są występującymi z tła i głęboko cieniowanymi kolumnami, hermami i kariatydami. Jednym z wybitnych artystów południa był stolarz i architekt Hugues Sambin. Dekoracyjne meble południa Francji pozostają pod wpływami włoskimi. W meblach pochodzących z Francji środkowej najlepiej został oddany charakter materiału.

Meble skrzyniowe. Formy mebli skrzyniowych ulegały w okresie renesansu tak różnorodnym przekształceniom, że wydaje się celowe omówienia łącznie różnych ich rodzajów. Skrzynia do przechowywania odzieży powoli zanika w domach warstw zamożnych, służąc nadal jako skrzynia podróżna i jako różnej wielkosci skrzynki ozdobne, z wypukłym wiekiem, tzw. coffres de luxe, do przechowywania drogocennych przedmiotów. Skrzynia, jako sprzęt domowy o charakterze użytkowym jest używana nadal, aż do końca XVIII w., w domach mieszczańskich i w chacie wiejskiej. Skrzynia francuska, podobnie jak skrzynia włoska, przechodziła etapy rozwojowe - od prostopadłościanu we wczesnym renesansie, do skomplikowanych, wygiętych form pod koniec renesansu. Miała ona kompozycją frontalną, na toczonych nóżkach lub na rzeźbionym cokole. We wczesnym okresie obserwujemy wpływy włoskie; charakterystyczne są motywy dekoracyjne medalionów w wieńcach ze wstążeczkami, przedstawiające profile rycerzy i dam. Ulubionym motywem były tralki balustradowe lub ich połówki złączone z pilastrami, występujące jako podziały architektoniczne skrzyni. W późniejszym etapie rozwoju skrzyni stosowano motywy figuralne - kariatydy i hermy oraz kartusze, umieszczone centralnie, wg wskazówek szkoły w Fontainebleau. Pierwszeństwo w stosunku do skrzyni uzyskuje, jako mebel reprezentacyjny we wnętrzu, szafa, a oprócz niej inne meble skrzyniowe: dressoir, bufet i cabinet.

Obszywanie chodników dywanów - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

W zasadzie można stwierdzić, że istniały dwa zasadnicze typy mebli skrzyniowych:

1. Mebel zamykany, przeznaczony do przechowywania drogocennych przedmiotów, z wiekiem lub częściej z drzwiczkami zamiast wieka, z nogami takiej wysokości, aby zapewniały użytkownikom wygodny dostęp. Skrzynia z drzwiczkami zamiast wieka nazywała się cabinet.

2. Mebel otwarty, czyli półki w kilku poziomach, tzw. credence (kredens) - włoska nazwa credenzone. Dressoirs i buffets były rodzajem szafek częściowo u dołu otartych, a u góry zamykanych lub również otwartych.

Szafa (armoire, cabinet) staje się w tym okresie meblem wolnostojącym we wnętrzu, a nie jak dawniej wbudowanym we wnękę czy w boazerię ścian. Klasycznym typem jest szafa tzw. a deux corps, składająca się z dwóch części: dolnej - szerszej, dwudrzwiowej, zakończonej fryzem z konsolami, w którym znajdowały się szuflady, oraz górnej - węższej, również dwudrzwiowej, z bogatym zwieńczeniem, który mógł być rozerwany tympanom lub inna kompozycja z wolutami i motywami figuralnymi. najpiękniejsze kompozycje z rzeźbami Jean Goujon pochodzą z Ile-de-France; mają one wysmukłe płyciny i dekorację pełną umiaru, o wyważonych proporcjach płaszczyzn, gładkich i rzeźbionych. W późniejszym okresie profile podziałów i gzymsy są mocniejsze, podobnie jednak jak poprzednio zachowują odpowiednie proporcje. Szafy pochodzące z prowincji południowych nie maja tej równowagi co północne, gdyż są bogato wypełnione dekoracją. Obserwujemy tu ścieranie się cech rodzimego meblarstwa francuskiego z wpływami włoskimi. Ulubionym meblem w mieszkaniu stał się tzw. dressoir, czyli skrzynia - kredens, zwana w XVI w. również buffet.

Chodniki sznurkowe - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

źródło: materiały książka: S. Sienicki – Wnętrza mieszkalne