Wnętrza mieszkalne - Barok we Włoszech

Sztuka w Italii została w okresie baroku mocniej niż przedtem wciągnięta do służby klasy panującej.  Artyści w silniejszym stopniu podlegali mecenasom, którzy narzucali im swe idee; ich dzieła miały oddziaływać na masy. Pałac był symbolem umacniania władzy, a jednocześnie miejscem arystokratycznej izolacji od niższych, niegodnych obcowania z władzą klas społeczeństwa. Pałac z reprezentacyjną amfiladą wnętrz przestał być wygodnym mieszkaniem. Porównanie z zamkiem średniowiecznym lub pałacem wczesnorenesansowym wypada na jego niekorzyść: brak w nim było harmonii treści i formy, potrzebnej dla powszedniego życia człowieka, cechującej tamte siedziby mieszkalne. Barok stworzył jednak nowe formy architektury, jako reakcję artystów przeciwko skostnieniu form w późnym Odrodzeniu włoskim, kiedy to dzieła architektury kształtowane były przez teoretyków opierających się na formalnych przepisach i klasycznych porządkach. Duch niezależności twórców baroku wyraził się w swobodnej kompozycji planu, w urozmaiconym kształtowaniu fasad i wnętrz, w nowych, oryginalnych szczegółach architektonicznych, a nade wszystko w organizowaniu wielkiej przestrzeni. Dawna prostota i równowaga kompozycji, z klasyczną symetrią i umiarem, logiką form i podziałów, cechująca pełny renesans - została zastąpiona przez wielki porządek, silne kontrasty i cienie, wydatne profile i akcenty rzeźbiarskie, kapryśne detale i niezwykłe perspektywy oraz stosowanie bogatych materiałów, przeważnie w ciemnych kolorach. Ścianę jednobarwną, bądź dwubarwną, zastępuje teraz kompozycja malarska w kontrastujących kolorach, pełna głębokiej dynamiki form. Korzeniami swymi tkwił barok w Odrodzeniu włoskim - w jego szczytowym i końcowym etapie rozwoju. Panowały wówczas dwa kierunki w architekturze: dekoracyjny - szkoły Michała Anioła i akademicki - szkoły Andrea Palladio. Były to różne kierunki i rożne style mistrzów, nie było jednak miedzy nimi zasadniczych sprzeczności. Obydwaj artyści byli geniuszami pełnego Odrodzenia i choć niektórzy historycy sztuki uważają ich, a zwłaszcza Michała Anioła, za artystów baroku, należy widzieć w ich twórczości obok oryginalności i śmiałości pomysłów, które mogłyby być uważane za oznaki baroki, silne związki ze sztuką Odrodzenia. Pałace barokowe stanowią dalszą formę rozwojową pałaców renesansowych złotego wieku Rzymu.

Chodniki wełniane - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

W kompozycji występują następujące nowe elementy planu i wnętrz: 1. wielki westybul z reprezentacyjnymi schodami; 2. centralny dziedziniec z obniżonym tylnym traktem, co pozwalało na częściowe otwarcie widoku na perspektywę ogrodu, założonego z tyłu pałacu; 3. wielka sala z bogato malowanym stropem; 4. amfilada wnętrz reprezentacyjnych z sufitami zdobionymi sztukaterią, ścianami wyłożonymi lustrami i kolorowymi marmurami, z żyrandolami i kandelabrami oraz z rzeźbami i obrazami. We wnętrzach stosowano teraz nowe materiały, np. marmury do inkrustacji ścian i porcelanę do wykładania płycin. barokowe wnętrza miały duże wymiary, które jeszcze bardziej podkreślano perspektywami malarskimi i zastosowaniem efektów kolorystycznych, jakie dawały inkrustacje, barwne tkaniny, lustra i kryształy. Jednym z obowiązujących wnętrz w siedzibie mieszkalnej była biblioteka wypełniona ozdobnie oprawionymi książkami, z portretami wkomponowanymi w ściany. Wnętrza barokowe na skutek wielkich wymiarów i teatralnych efektów, pozbawione były cech mieszkalnych; jedynie na półpiętrze - mezzaninie, pomieszczenia miały ten charakter, gdyż były niższe, mniejszych wymiarów i wydzielone z amfilad. Warunki klimatyczne na południu pozwalały na przebywanie na powietrzu w ogrodach i loggiach; właściciele tych imponujących pałaców wykorzystywali je wiec głównie do celów reprezentacyjnych. Bardziej mieszkalne były wille budowane w pobliżu miasta i przeznaczone na prywatne rezydencje. Wille te projektowali najwybitniejsi włoscy architekci jak np. Giovanni Fontana i Giacomo della Porta; stworzyli oni nowy styl mieszkania dla dostojników duchownych i arystokracji. Szereg willi wybudowano jeszcze w okresie pełnego renesansu. W okresie baroku budowano wille głównie na wzgórzach Frascati, najlepiej zabezpieczonych od malarii. Słynne ze swej architektury są również wille: Pia, Medici, Pamphili i Borghese. Wnętrza willi były przeważnie usytuowane w amfiladzie, bez korytarzy, a jeżeli chodzi o przepych urządzenia - ustępowały znacznie pałacom barokowym, co wpływało na stworzenie w nich atmosfery domu mieszkalnego.

Obszywanie chodników dywanów - w Warszawie - www.wykladzinyotwock.pl

źródło: materiały książka: S. Sienicki – Wnętrza mieszkalne